Niasin (B3 Vitamini)
Niasin suda erir. Nikotinamid, niasinin biyolojik olarak aktif formudur ve vücutta önemli işlevleri olan nikotinamid adenin dinükleotid (NAD) ve nikotinamid adenin dinükleotid fosfat (NADP) oluşumunda kullanılır.
NAD ve NADP hücresel solunum için gereklidir. Kolesterol, safra asitleri, steroid hormon sentezinde de kullanılırlar.
Niasin alımı, metabolizma ve yaşlanma süreçlerini ve genetik sağlamlığı etkileyebilmektedir.
Niasin karaciğerde triptofandan sentezlenebilir. Bunun için B1, B2, B6, demir gerekir. 60 mg triptofandan 1 mg niasin sentezlenir, ama bu miktar günlük ihtiyacı karşılayamaz; yiyeceklerle de alınması gerekir. Özellikle işlenmemiş ve zenginleştirilmiş tam tahıllarda, kuru fasulye, nohut, Meksika Fasulyesi, soya fasulyesi gibi fasulye ve baklagillerde, fıstık, mantar, maya, karaciğer, et, balık, tavuk, süt ve yumurtada (triptofan) niasin bulunur.
Günlük ihtiyaç erkeklerde 16 mg/ gün ve kadınlarda 14 mg/gün olarak belirlenmiştir. Gebelik, emzirme, stres, kanser vb hastalık durumları ve yoğun egzersiz yapmak gereksinimi artırır. Uzun süreli yüksek doz alımında karaciğer hasarı, deride ani kızarma gibi sorunlara neden olabilir. Günlük tolere edilebilir üst sınır 35 mg olarak belirlenmiştir.
Niasin eksikliği yetersiz beslenme, emilim bozuklukları, alkolizm, kanser tedavisi, uzun süreli ishal, karaciğer sirozu, diyabet gibi durumlarda, mısırın ana besin olarak tüketildiği toplumlarda görülebilir. Mısır triptofandan fakirdir ve içerdiği niasin aktif olarak kullanılamaz. Ayrıca uzun süreli izoniyazid tedavi sırasında da eksiklik oluşabilir.
Niasin alımının bozulduğu durumlarda NAD dengesi bozulur ve bu da metabolik sendromdan kanser, nörodejeneratif hastalıklara kadar giden birçok sağlık sorununa ve erken yaşlanmaya neden olabilir.
Niasinin belirgin eksikliğinde “pellegra” hastalığı ortaya çıkar. Bu hastalık 3D ile karakterizedir: Diyare (ishal), dermatit (deri lezyonları) ve demans (bunama).
Dengede ve Mutlu Kalın!
Kaynak: Kitap: Advances in Food and Nutrition Research, Volume 83, 2018 Elsevier Inc.
ISSN 1043-4526 https://doi.org/10.1016/bs.afnr.2017.11.003
Vahide Savcı
2023-04-02